23.11.07

UPSD: Özgür bir ülkede yaşanmaması gereken tartışmalar

Hafriyat Grubunun Değerli Sanatçı Üyeleri;

Kamuoyuna yoğun olarak yansıyan şekilde açtığınız serginin aşırı dinci çevrelerden aldığı tehdit ve tacizler ve sizleri korumak için davet ettiğiniz emniyet görevlilerinden gelen beklenmedik tepkiler sonucu serginiz, özgür bir ülkede yaşanmaması gereken tartışmalara sahne olmuştur.

Düşünce özgürlüğünü tehdit eden bu üzücü olaylar karşısında tabii ki UPSD her zaman olduğu gibi, sanat ve sanatçı haklarının ve demokratik anayasal bir hak olan ifade özgürlüğünün yanında yer almaktadır. Bu doğrultuda gurubunuz üyelerinden dostum Hakan Gürsoytrak’a telefon ve mesajla ulaşmaya çalıştım ancak bir yanıt alamadım. Belki bu mesaj elinize geçmemiştir diye düşünerek size bu konuda üzerimize düşen desteği vermeye hazır olduğumuzu bildirir bu vesileyle düşünceyi ifade özgürlüğü ve eleştiri özgürlüğünün sanat ortamının vazgeçilmez bir bütünsel hakkı olduğunu bir defa daha size ve sanat ortamımıza duyurmak istiyoruz. Buna benzer sorunlar yaşayabilecek Yurdun her ilinde yaşayan tüm sanatçılarımıza da, bizi bu gibi durumlarda derhal haberdar etmelerini rica ediyoruz.

Sayın “Hafriyatçılar” bu konuda bizimle paylaşmak isteyeceğiniz bilgiler için Yönetim Kurulu olarak sizinle görüşmeye hazır olduğumuzu bildirir, sevgilerimizi ve en iyi dileklerimizle sunarız.

AIAP UNESCO
TÜRKİYE ULUSAL KOMİTESİ
Uluslararası Plastik Sanatlar Derneği

Yönetim Kurulu Adına
Başkan

Bedri Baykam,
Yönetim Kurulu
Bahri Genç
Nurettin Erkan
Nilüfer Ergin
Tülin Onat
Pınar Yeşilada
Rüçhan Şahinoğlu

21.11.07

Ahu Antmen: Korkunun ecele faydası yok!

Hafriyat, 'Allah Korkusu' başlıklı sergisinde ünlü-ünsüz, genç-yaşlı her kuşaktan sanatçı, tasarımcı, yazar, çizer ve 'söyleyecek şeyi olanlar'ı afiş gibi 'bildiri' boyutu taşıyan bir mecrada kendi düşüncesini açıklamak üzere bir araya getirmiş

21/11/2007-Radikal

Türkiye'nin bazı kültürel iç dinamiklerini algılayabilmemizi sağlayan başlıca olaylar arasında, sanata ve sanatçıya yönelik tepkiler geliyor. Son bir örneğini, sanatçı topluluğu Hafriyat'ın 'Allah Korkusu' başlıklı afiş sergisinde gördük. Vakit gazetesi sergiyi daha açılmadan hedef gösterince olaylar birbirini kovaladı (Bkz. Radikal, 14 Kasım 2007). Bizde ta 20. yüzyılın başından beri âdettir: Hadi Cumhuriyet'in ilanından önce çıplak model yüzünden dinci çevrelerin Akademi'nin kapısına dayanmasını anladık diyelim, Cumhuriyet'in 50. yılı için yapılan 'Güzel İstanbul' heykeli bile, "Müslüman Türk'ün ahlakını bozduğu" gerekçesiyle kaldırılmıştır. Bu gibi olaylarda halkı galeyana getiren, gazetelerde çıkan yazılardır. Ayrıca ülkemizde, 'resmi ağız'lardan çeşitli heykellerin içine tükürülmesi gerektiğini de duymuşuzdur. Bu açıdan bakıldığında 'Allah Korkusu' sergisi ve etrafındaki olaylar, sergideki afişlerden çok Türkiye'deki bazı tabuların ve bu tabularla nasıl başa çıkılamadığının bir göstergesi olarak yorumlanabilir.

Tartışmak hakaret mi?
Aynı sergide Atatürk'ün putlaştırılmasını eleştirmek isteyen bazı afişlerin incelemeye alınmış olması ise, olaya yeni bir boyut daha getirdi. Yani siyah-beyaz her tarafın tepkisini çekecek bir tablo var ortada. Vah haline Hafriyat'ın!.. Sen misin sergi açan, Türkiye'nin korkularını sorgulayan!.. Bunu sansürsüz, oto sansürsüz ve sansasyonsuz yapabileceğini sanmak, ne haddine! Bu arada bütün yaygaranın, kuşkusuz Hafriyat'ın daha sergiyi planlarken bile tahmin etmiş olabileceği gibi, serginin adından çıktığının altını çizelim. Giderseniz göreceksiniz: Tanrısal güç karşısında küçücük ve çaresiz hissediş üzerine o kadar çok afiş var ki, kavramı bu kadar düz mantıkla görselleştiren bu işlerin neresi hakaret içeriyor diye şaşırabilirsiniz. Tipografik bilgisayar hileleriyle modern bir tür kaligrafiye öykünen salt biçimsel temelli afişler de çok sayıda. Sergiye konulmama kararı alındığını duyduğum bazı işler nasıldı, nelere değiniyordu bilmiyorum ama serginin, bu haliyle, ne tavrıyla ne sanatsal boyutuyla öyle çok iddialı olmadığını söylemek mümkün. Ayrıca 2000'li yıllarda, bir çocuğun babasını tanrısallaştırması üzerine kurulan bir imge (Aybeniz Esen) 'Allah'a hakaret' sayılabiliyorsa; öte yandan Atatürk'ün tanrı değil insan olduğunu vurgulayan görüntüler (Extramücadele, Hakan Gürsoytrak) Atatürk'ün değil, bir tür '12 Eylül Atatürkçülüğü'nün sorgusu olarak algılanamıyorsa.. eh ne diyelim, gerçekten her koldan bir tehdit var ortada. Bu arada, yeri gelmişken akla gelen bazı sorulara yanıt arasak: Atatürk'ü ulusça tanrısallaştırdığımız gerçeğini kabul ettiğimizde Atatürk'e hakaret mi etmiş oluyoruz?

Özellikle 12 Eylül sonrasında, ticari kaygılarla gerçekleştirilen pek çok kötü Atatürk anıtını beğenmiyorsak, bunlara karşı çıkıyorsak, Atatürk'e hakaret mi etmiş oluyoruz? Atatürk'ün imgesinden çok, bıraktığı mirası, örneğin bir Resim ve Heykel Müzesi'ni korumamız gerektiğini düşünüyorsak, Atatürk'e hakaret mi etmiş oluyoruz? Özetle söylemek istediğim: Son dönemde Atatürk imgesine yönelen sanatçıların ideolojik duruşunu bilmiyorum, dahası bazılarının salt tabulara saldırmak adına bazen vurkaç işler ürettiğini de düşünüyorum, ama cevaplarını aramamız gereken bazı sorular açtıkları ortada. Bu konuları tartışınca, düşününce, Atatürk'e hakaret mi etmiş oluyoruz?

Oto sansür daha kötü
Hafriyat, 'Allah Korkusu" sergisinde ünlü-ünsüz, genç-yaşlı her kuşaktan sanatçı, tasarımcı, yazar, çizer ve 'söyleyecek şeyi olanlar'ı afiş gibi 'bildiri' boyutu taşıyan bir mecrada kendi düşüncesini açıklamak üzere bir araya getirmiş. Ve belli ki, bir sanatçı öyle ya da böyle düşününce kurduğumuz dünyalar başımıza yıkılacaksa, zaten hepimizin vah haline, demek istemiş. Sansür kötü, oto sansür daha kötü, ama en kötüsü, en çok konuşmamız gereken konularda bile geriye kalanın nedense hep sansasyon, salt sansasyon oluşu. 'Allah Korkusu', 2 Aralık'a kadar Hafriyat Karaköy'de.

20.11.07

Ahmet İnsel: Totaliter zihniyet

Giderek sıklaşan Atatürk'e hakaret davaları, hiçbir hoşgörüsü olmayan, son derece bağnaz bir zihin dünyasının adım adım yerleştiğini gösteriyor

Ahmet İnsel
Radikal 2 -18.11.2007
Tarih kitabındaki Atatürk fotoğrafının üzerine renkli kalemle emzik, palyaço şapkası çizen, gözlerini boyayan bir liseli kız öğrenci hakkında kaymakamlık emriyle soruşturma başlatıldı. Olay, 10 Kasım'dan bir gün önce, Bodrum Turgutreis'de Hayırlı Sabancı Lisesi tarih dersinde geçti. Fotoğrafın boyandığını gören tarih öğretmeni, okul müdürüne kitabı vermiş ama müdür öğrencinin geçen yıl sınıfta kalmış olması nedeniyle psikolojik sorunları olduğunu ve özür dilemesini dikkate alarak, "öğrenciyi kazanmak için" hakkında bir işlem yapmamış. Bazı veliler, lise müdürünün bu olgun davranışını öğrenince, yememiş içmemişler, durumu kaymakamlığa iletmişler. Kaymakam Abdullah Kalkan, "Bu kabul edilebilir bir durum değil; gerekli yasal işlem hemen başlayacak" buyurmuş. Yasal işlem, genç kıza Atatürk'e hakaretten dava açmak, lise müdürüne de görevi ihmalden soruşturma başlatmak olsa gerek.

Münferit bir olaydır denip dudak bükülecek, işgüzarlık yapmışlar denip omuz silkelenilecek bir vaka değil bu. Küçük ama tam da bu nedenle bir o kadar önemli. Giderek sıklaşan Atatürk'e hakaret davaları, hiçbir hoşgörüsü olmayan, son derece bağnaz bir zihin dünyasının adım adım yerleştiğini gösteriyor. Bir lise öğrencisinin, büyüklerine başkaldırıyı, hiçbir şiddet yöntemine, hatta dışarıya yönelik bir gösteri eylemine çevirmeden, ironi biçiminde ifade etmesine karşı soruşturma açan bir zihniyet ortalığa egemen. Sadece bir partiye, devlet yöneticilerine vs. ait olduğu iddia edilemeyecek yaygınlıkta, bir kısım velinin başını çektiği, yani sivil toplumda da gelişip güçlenen bir totaliter zihniyet söz konusu ve en tehlikeli olanı da bu.

İpek Çalışlar'a karşı, Latife Hanım adlı kitabında, Topal Osman'ın kuşattığı Çankaya Köşkü'nden çarşafa bürünerek kaçtığını anlattığı için, bir vatandaşın ihbarı üzerine geçen yıl Atatürk'e hakaret davası açılmıştı. Çalışlar beraat etti ama savcı davayı açmamazlık edemedi. Buna karşılık, 2006 Kasım ayında, Erenköy'den Gebze'ye gitmek üzere banliyö trenine binen bir yurttaş, yanındaki arkadaşlarıyla konuşurken Atatürk'e hakaret ettiği gerekçesiyle vagondaki güvenlik görevlisi tarafından uyarıldı. Ardından güvenlik görevlisi "zanlıyı" Bostancı'da trenden indirip istasyona gelen polis ekibine teslim etti. Savcılık tarafından tutuklanması için nöbetçi mahkemeye çıkarılan Osman Ergün, "Atatürk'e hakaret" suçundan tutuklandı. Ne dediğini ve davanın kaderini basın yazmadı.

Benzer bir dava, bu kez Fatsa AKP İl Başkanı hakkında açıldı. Atatürk anıtına çelenk konurken sakız çiğnediğini iddia eden bir subayın ihbarı üzerine tutuklandı, sonra kefaletle serbest bırakıldı ve hakkında Atatürk'e hakaretten dava açıldı. Dikkat edin lütfen. Sakız çiğnedi iddiasına binaen yapılan bir tutuklama söz konusu. Ceza hukukçuları, Ceza Muhakemesi Kanunu'nun tutukluluğa neden olacak koşulları çok açık belirlediğini, saygısızlık ve nezaketsizliğin suç olmadığını, bu durumda tutuklama kararı vermenin mümkün olmadığını söylüyorlar. Bu haksız tutuklama nedeniyle mağdurun devletten tazminat alma hakkının doğduğunu da. Ama mahkemeler cayır cayır tutuklama kararları vermekten geri kalmıyor.

Daha bitmedi

Gene 2006'da, bu kez Aralık ayında, bir ilköğretim müfettişi, "öğretmenler yıllardır derslerde Atatürk'ün herkesi kurtardığını anlatıyor. Sizin yere göğe sığdıramadığınız Atatürk beni kurtarmadı. Ben 55 yaşındayım. Ben doğmadan 20 yıl önce ölen birisi beni nasıl kurtarır?" dediği gerekçesiyle yargılandı. Atatürk'ün manevi şahsına hakaret suçundan 10 ay hapis cezası aldı. Cezası ertelendi. Müffetişin söyledikleri bir geyik muhabbeti seviyesini aşmıyordu ama Eğitim-İş Sendikası görev başındaydı.

"Kemalizm ilerlemeden çok gerilemeye tekabül eder", "Cumhuriyetin bizi ortaçağdan kurtardığı söyleniyor, bu tartışılır" ve "Avrupalılar ileride 'Neden her yerde Atatürk'ün fotoğrafları var, heykelleri var' diye soracaklar" dediği için, profesör Atilla Yayla hakkında Atatürk'e hakaretten dava açıldı. Dava devam ediyor.

Bir de, 2007 Eylül ayında varlığını basından öğrendiğimiz, 30 Nisan 2007'de Gaziantep Güzelvadi İlköğretim Okulu bahçesindeki Atatürk büstünün üzerine şekiller çizdikleri ve boyadıkları için 20 öğrencinin gözaltına alındığı ve yaşları 13 ila 17 arasında olan altısı hakkında, Atatürk'e hakaret ve bölücü propaganda suçundan açılan dava var.

Bu saydığım örnekler dışında, Atatürk'e hakaret suçundan açılıp halen devam eden veya kesinleşmiş hapis cezalarının infazı beklenen başka davalar da var. Bunların bir kısmı, 1951 yılında yürürlüğe giren Atatürk Aleyhine İşlenen Suçlar Hakkındaki Kanunun kapsamına gerçekten giriyor. Ama sadece bir kısmı. Avukat Fikret İlkiz'in belirttiği gibi, yasa Atatürk'ün hatırasına alenen hakaret etmeyi, tahkir ve tezyif etmeyi suç olarak tanımlayıp hapis cezası öngörüyor. Ama suçun bizzat Atatürk'e hakaret kastıyla işlenmesi gerekiyor. Atatürk anıtına çelenk konurken sakız çiğnemek, "Atatürk beni nasıl kurtarabilirdi" diye ortaya laf atmak, baskıcı otorite ile en büyük hesaplaşmanın yaşandığı ergenlik döneminde Atatürk'ün resmini karikatürleştirmek, belki okul bahçesindeki büstü boyamak, "neden bu kadar fazla Atatürk heykeli var" sorusunu sormak, Atatürk'ün manevi şahsına hakaret olarak algılanabiliyorsa eğer, özellikle ergenlik yaşındaki çocukların ister istemez baskıcı otorite ile özdeşleştirecekleri simgeye karşı yaramaz girişimlerde bulunmaları, onlara karşı makbul vatandaşların harekete geçmesini ve ardından devlet şiddetini eğer tetikliyorsa, o zaman dinsel boyutlar kazanmış bir tabunun egemenliğinin hüküm sürdüğünü kabul etmek gerekir. İslam peygamberi hakkında yapılan çirkin karikatürlere karşı ölüm fetvaları veren Müslümanların tavrıyla, Atatürk düşünce sisteminin kutsallarına düşün dünyalarını teslim edenler arasında, nitel bir fark kalmamış demektir. Biri ölüm cezası veriyor diğeri daha medeni cezalar öngörüyor ama ikisi de dogmatik ve totaliter bir zihin dünyasında buluşuyor.

Hafriyat Sanat Grubu'nun "Allah Korkusu" başlıklı sergisini fanatik Müslümanların saldırısından korumak için gelen polislerin ihbarıyla, sergide yer alan üç fotoğraf için savcılık Atatürk'e hakaretten inceleme başlattı. Şimdi sözü, Hakan Akçura'nın "Sureti Silinmiş Atatürk" afişini [Sanırım yanlış bilgilenmiş afişimin ismi konusunda ki bu hatayı resimaltında da tekrarlıyor İnsel... H.A.] neyi ifade etmek için tasarladığını anlattığı savcılık ifadesine bırakabiliriz: "Türkiye Cumhuriyeti'nin resmi ideolojisi olan Kemalizm'de ve paradoksal olarak devletin, ordunun ve takipçilerinin siyasal İslam'a karşı çıkışında, Atatürk peygamber gibi anılıyor. Afişim, bu çelişkinin dışavurumudur. Birbirine karşı görünen radikal İslamcı ve antidemokratik Kemalistler aynı tapınma biçimiyle davranıyor".

Nadir Nadi, bundan bir çeyrek yüzyıl önce, 12 Eylül rejiminin yaptıkları karşısında, "Ben Atatürkçü değilim" diyordu. Nadir Nadi'nin Atatürkçülüğünden şüphe etmeyenler, bugün geldiğimiz aşamada acaba ne düşünüyorlardır?
"Kemalizm bir ibadet biçimidir (Murat Belge'den)" - Hakan Akçura - 2007

19.11.07

Berliner Zeitung: Gottesfurcht und Angst vor der Polizei / Allah Korkusu ve Polisin Korkusu

Türkçe çeviri aşağıda

Eine Kunstausstellung in Istanbul gerät zwischen die Fronten von Islamismus und Kemalismus

Rana Göroglu

Berliner Zeitung, 20.11.2007

Hafriyat" heißt so viel wie "Baustelle", aber auch "Ausgrabung". Es ist zugleich der Name einer der ersten und bis heute wichtigsten unabhängigen Künstlergruppen der Türkei. Als sie sich vor rund zehn Jahren zusammenschloss, gab es in der Türkei so gut wie keinen freien Kunstmarkt. In diese Lücke ist "Hafriyat" gestoßen, mit dem Ziel, die Selbstzensur zu durchbrechen und jungen Künstlern eine Plattform und ein Experimentierfeld für neue Ausdrucksformen zu bieten.

Mit den Reaktionen, die ihr jüngstes Projekt, eine Posterausstellung mit dem Titel "Allah Korkusu" (Gottesfurcht), ausgelöst hat, hatte keines der zwölf "Hafriyat"-Mitglieder gerechnet. Allein aufgrund des Titels wurde sie zunächst von der islamistischen Zeitung "Vakit" angegriffen. Es gehe der Gruppe nicht um die Kunst, sondern nur darum, zu provozieren und religiöse Gefühle zu verletzen, behauptete die Zeitung am 5. November - fünf Tage vor der Ausstellungseröffnung, ohne eines der Bilder gesehen zu haben. "Zu diesem Zeitpunkt stand die Auswahl der Poster noch gar nicht fest", sagt die Ausstellungskoordinatorin, die namentlich nicht genannt werden will.

Die schicke und ganz in weiß gehaltene, zweigeschossige "Hafriyat"-Galerie sticht mit ihrer großen Glasfront deutlich aus den sie umgebenden grauen und baufälligen Steinhäusern heraus. Sie liegt an einer viel befahrenen Straße mitten in Karaköy, einem alten Handwerker- und Hafenarbeiterviertel am Goldenen Horn. Die Koordinatorin erzählt, der Besitzer eines benachbarten Geschäftes habe sie kurz nach Erscheinen des "Vakit"-Artikels informiert, zwei bärtige Männer seien zu ihm gekommen und hätten ihm gesagt, dass die "Hafriyat-Karaköy"-Galerie bald schließen werde. Die Drohung wurde verstanden. Einige der eingeladenen Künstler zogen ihre Teilnahme an der Ausstellung bereits vor deren Eröffnung zurück.

Zwischen zwei Lagern

"In der Türkei ist es nach solchen Drohungen schon zu Übergriffen und sogar Morden gekommen. Deshalb waren wir gezwungen, uns, und vor allem die Besucher der Ausstellungseröffnung zu schützen", so die Ausstellungskoordinatorin. Nachdem ein privater Sicherheitsdienst gesagt hatte, dass er keinen ausreichenden Schutz gewährleisten könne, wandten sich die Künstler an die Polizei. Das wurde ein Eigentor: Die Polizei nahm nun ihrerseits Anstoß an der Ausstellung - insbesondere an drei Postern, die die Würde des türkischen Staatsgründers und Gralshüter des Laizismus, Mustafa Kemal Atatürk, herabsetzen würden.

Dies könnte der Polizei zufolge auf ein Poster des Künstlers Hakan Akçura zutreffen, das Atatürk ohne Gesicht zeigt - eine Anspielung auf das Verbot, den Propheten Mohammed abzubilden. Ebenso wurde das Poster einer Frau mit Kopftuch beanstandet, die ein Atatürk-T-Shirt trägt, sowie eines, dass den Staatsgründer in verschiedenen islamischen Gebetsposen zeigt. Letzteres wurde vom Künstler inzwischen abgehängt. Dennoch prüft die Staatsanwaltschaft bei allen drei Postern, ob sie einen Gesetzesvorstoß darstellen und eine Strafanzeige nach sich ziehen werden.

Islamismus auf der einen Seite, Atatürkismus auf der anderen - das sind nicht nur die zwei großen Lager, die sich in der Türkei seit Jahren so erbittert gegenüber stehen, sondern auch zwei der größten Tabus. Es war das Ziel der Ausstellung, die damit verbundenen Mechanismen der Angst und Unterdrückung humorvoll in Frage zu stellen, sie künstlerisch zu durchbrechen - etwa mit der Parole "Verzeih mir lieber Gott, dass ich an dieser Ausstellung teilnehme!" auf einem Poster. Nun hat man beide Lager aufgebracht, wenn auch mit unterschiedlichen Werken: Der gesichtslose Atatürk, unter den der Künstler geschrieben hat, dass Kemalismus eine Form der Gottesanbetung sei, wurde von der islamistischen Zeitung "Vakit" lobend erwähnt.

Besucherinnen im Kopftuch

"Die Reaktionen auf die Ausstellung zeigen, in was für einer paranoiden Gesellschaft wir leben und wie eingeschränkt die Freiheit des Ausdrucks noch immer ist. Ich glaube, es wird noch lange dauern, bis sich das ändert und man wirklich entspannt arbeiten kann", sagt eine der "Hafriyat"-Künstlerinnen, die anonym bleiben will. Der Maler und "Hafriyat"-Mitgründer Antonio Cosentino ist zuversichtlicher: "Es gibt Mechanismen wie den Paragraphen 301" - er stellt Beleidigung des Türkentums unter Strafe - "die angewandt werden, um Kulturschaffende aller Art zu unterdrücken. Aber letztlich ist es niemandem gelungen, die Ausstellung zu verhindern. Und das ist das Wichtigste, denn damit haben wir unser Ziel erreicht, unsere künstlerischen Ideen zu dem Thema der Öffentlichkeit zugänglich zu machen".

Inzwischen sind etliche Berichte über die Ausstellung in den türkischen Medien erschienen, die meisten davon sind relativ neutral ausgefallen. Nicht so in der "Vakit", die noch einmal nachgelegt hat und die Ausstellung nicht als "dänische" sondern als "lokale Provokation" bezeichnete - was, wie zwischen den Zeilen zu lesen ist, eigentlich noch viel schlimmer sei. Der Medienrummel ist der Gruppe inzwischen über den Kopf gewachsen, auch wenn die Ausstellung dadurch einem breiteren Publikum bekannt geworden ist. So kommen jetzt auch Frauen mit Kopftuch in die Galerie, um sich die Poster anzusehen. Die meisten von ihnen, so Cosentino, hätten auf Nachfrage gesagt, dass sie sich nicht durch die Bilder verletzt fühlen.

Die Ausstellung läuft noch bis zum 2. Dezember, Hafriyat-Karaköy Galerie, Necati Bey Cad. 79, Karaköy, Istanbul.

Informationen im Internet:
www.hafriyatkarakoy.com

__________________

Hafriyat”ın “şantiye”den “kazı çalışması”na “ pek çok anlamı var. Bu, aynı zamanda Türkiye’deki ilk ve bugüne kadarki en önemli bağımsız sanat gruplarından birinin adı. Yaklaşık on yıl önce kuruldukları zaman Türkiye’de özgür bir sanat ortamı yok gibiydi. “Hafriyat”, bu boşluğu doldurarak otosansürü yıkmak ve genç sanatçılara yeni ifade biçimleri için bir ortam oluşturmak amacı ile yola çıktı.

On iki Hafriyat ortağından hiçbiri, son projeleri olan “Alllah Korkusu” isimli afiş sergisine başlarken, gelecek tepkileri tahmin etmemişti. Başlığı dolayısı ile sergi, islami “Vakit” gazetesinde yer aldı. Gazetenin 5 Kasım tarihli -açılıştan beş gün önce, yani henüz hiçbir iş görülmeden- haberinde, serginin sanatsal bir amaç gütmediğini, dini duygulara zarar vermek gibi provokatif bir amaç güttüğü yazıyordu. Sergi koordiatörü “Bu noktada afişlerin seçimi saptanmamıştı” diye belirtiyor.

Şık ve beyaz Hafriyat Galeri büyük cam vitrini ile, gri ve viran binaların arasında duruyor. Karaköy’ün ortasında, esnaf ve liman işçilerinin çoğunlukta olduğu Haliç yakınlarında yoğun trafikli bir caddede yer alıyor. Koordinatör komşu esnaflardan birinin sahibinin Vakit gazetesindeki yazıdan haberdar olmasıyla, iki bıyıklı adamın kendisine gelerek Hafriyat-Karaköy Galerisinin yakın zamanda kapanacağını söylediklerini anlatıyor. Tehdit anlaşıldı ve birkaç sanatçı, açılıştan kısa süre önce işini geri çekti.

İki duruş arasında
Sergi koordinatörü “Türkiye’de bu tarz tehditlerin cinayete varan sonuçları olabilir. Bu yüzden kendimizi ve açılışa gelen konuklarımızı korumak zorunda hissettik” diyor. Özel güvenlik sorumlusu tam bir koruma garantisi veremeyeceğini söyleyince, sanatçılar polise başvurdu. Kendi kalelerine gol atmış oldular, polis Türk kurucu ve laiklik önderi Mustafa Kemal Atatürk’ü küçük düşürmüş olabilecek üç poster üzerinde özellikle durdu.

Sanatçı Hakan Akçura’nın Peygamber Muhammed’in resmedilmesi yasağına gönderme yaparak Atatürk’ü yüzü olmadan gösteren afişinin, türbanlı ve Atatürk’lü t-shirt giyen bir kadının bulunduğu afişin ve kurucunun farklı namaz konumlarında göründüğü bir başka afişin bir saldırı içerip içermediklerini kontrol etmek için takibe alındı.

Bir tarafta İslam, diğer tarafta Kemalizm - bunlar Türkiye’de birbirine uzak iki duruş olmakla beraber, iki büyük tabu. Serginin amacı, korku ve baskı mekanizmalarına mizahi biçimde sorgulamaktı, tıpkı “Beni bu sergiye katıldığım için affet Allah’ım” yazılı afişteki gibi. Çeşitli işlerde aynı bakışla iki tarafa da yaklaşılıyor. Altında Kemalizm’in bir Allah korkusu türü olduğu yazan yüzü olmayan Atatürk’ün yer aldığı afiş Vakit gazetesi’nde yer aldı.

Türbanlı ziyaretçiler

"Sergiye gösterilen tepkiler nasıl paranoyak bir toplumda yaşadığımızın ve ifade özgürlüğünün kısıtlı olduğunun göstergesi. Bunun değişmesi ve baskısız çalışabilmek çok zaman alacak." diyor anonim kalmak isteyen Hafriyat sanatçılarından biri. Ressam ve Hafriyat kurucularından Antonio Cosentino ise daha ümitli: "Kültür ve sanatı baskılayan 301. madde -Türklüğe hakarete cezadan bahsediyor- gibi mekanizmalar var. Ama sonuç olarak sergiyi engellemek kimseye bir şey kazandırmaz. Ve en önemlisi böylece sanat fikirlerini halka yakınlaştırmak olan amacımıza ulaşmış oluyoruz."

Türk medyasında sergi hakkında çıkan haberler daha tarafsız yaklaşıyor. Serginin Vakit Gazetesinde tekrar yer alan 'Danimarkalı değil yerli provokasyon' diyen haberi gibi değiller. Sergiye şu an afişleri görmek için türbanlı kadınlar da geliyor. Çoğu, kendilerine sorulmasının üzerine resimlerin kendilerini kötü hissettirmediğini söylüyor.

Sergi 2 Aralıka kadar Hafriyat Karaköy Galerisi'nde sürecek.
Bilgi için www.hafriyatkarakoy.com

(Çeviren Işıl Döneray)

Aynadakileke: Soğukkanlı ve ufuk açıcı şeyler...

"Afişin yaptığı gönderme çok basit: İslam dininde peygamberin yüzünün resmedilmesinin yasak olması, bir anlamda, onun fikirlerinin tartışmaya ve eleştiriye kapalı tutulmasının da güvencesidir. İşte, `Kemalizm bir ibadet biçimidir´ sözü de tam bu noktaya oturuyor."

"Allah Korkusu" sergisi ve Hafriyat üzerine üç eleştirel yorum

Tarih sırasıyla ilk yorum Habertürk-H2 başyazarı Necati Yıldırım'dan:
"Umarız bu yaşananlar Hafriyat açısından gelecekte düzenleyecekleri etkinliklere isim bulma konusunda kafa karışıklığına yol açmaz."

İkincisi, "Abesle İştigal" blog sitesi sahibi Defne Koryürek'ten:
"Hafriyat grubunu takip etmesi ilham verici kilacak yegane sey de bu bilgiye ragmen sergi acmalari ve 'amacımız provokasyon yaratmak değildi' demek yerine, 'elbette, korkularimizi provoke ederek kendimizle yuzlesmekti amacimiz' demeleri olabilirdi ancak; nerede sergiden is cekmek, ustelik de isim saklayarak."

Üçüncüsü imzasız; Sabah'tan:
"Türkiye'nin en etkin bağımsız sanat kolektifi olarak geçen grubun bağımsızlığı, bu sergi sırasında yaşananlarla sarsıldı, belki de tarihe karıştı..."

18.11.07

Evrensel: Allah Korkusu sansasyonla anılmasın

Daha açılmadan Vakit gazetesinin “Küstah Sergi” başlığıyla hedef gösterdiği Allah Korkusu sergisi devam ediyor. Sergiyi açan Hafriyat Grubu, basının hem hedef gösteren, hem de polisin baskılarını abartan yayınlarından şikayetçi.

Vakit gazetesinde “Sanat adı altında, sövgü kültürü inşaa ediliyor; açılmadan tepki topladı” diye dikkatleri üzerine çektiği sergiyi açan Hafriyat Grubu, bu habere “Daha katılacak olan eserler bile ortaya çıkmış değil” diyerek tepki göstermişti. “Allah Korkusu” adlı sergi, bu tartışmalarla ve yoğun güvenlik kuşatmasıyla 10 Kasım günü açılmıştı. “Serginin güvenliği” için gelen polislerin, bazı sanatçıların kimlik bilgilerini istemesi üzerine kamuoyunda eserlere el konduğu, soruşturma açıldığı gibi haberler dolaşmaya başlamıştı.

Bunun üzerine sergi yerinde konuştuğumuz Hafriyat Grubu elemanları duruma açıklık getirecek bilgiler verdiler. İlk açıklamaları “Serginin amacı manipüle edildiği için basınla görüşmek istemiyoruz” olan Hafriyat Grubu, gazetelere de yansıyan soruşturma açıldığı, takip edildikleri, savcının ifade aldığı gibi iddiaları reddetti. Hafriyatçılar, “Sorun sadece buraya açılışta ‘korumak’ amaçlı gelen polislerin, üç eserin sanatçılarının kimlik bilgilerini istemesi ve sanatçılarca verilmesinden ibarettir” dediler.

Dolaşan haberler üzerine eser sahiplerinden Murat Başoğlu; eserini kendi iradesiyle sergiden kaldırdı. Polisin dikkatini çeken diğer iki eser sergilenmeye devam ediyor. Başoğlu, sergi görevlilerine bu serginin “namaz kılan Atatürk” afişiyle anılmaması ve serginin verimliliği açısından kaldırdığı açıklamasını yapmış. Kimlik bilgileri alınan Başoğlu ve Zeynep Özatalay kamuoyuna yönelik bir açıklama yapmaktan kaçındı.

Kemalizm ve ibadet

Kimlik bilgileri alınan sanatçılardan Hakan Akçura ise “Kemalizm bir ibadet biçimidir” ismini taşıyan afişi hakkında suç duyurusunda bulunulduğunu öğrenmesi üzerine Hafriyat Sanat Grubu’nun avukatları eliyle Cumhuriyet savcılığına bir mektup yazdı. İnternet ortamında da yayılan bu yazıda Başoğlu [Akçura demek istediler herhal! H-A], Yazar Murat Belge’nin bir röportajında geçen “Bizde Cumhuriyet’le birlikte oluşan ideoloji tamamen seküler bir alternatif değildir. Kemalizm bir ibadet biçimidir. Dünya tarihinde kısa bir yer tutsa da, bu sekülarizasyon sürecine girmiş olmak, Allah’ı kaybetmiş olmak demektir...” sözünden hareketle “Kemalizm bir ibadet biçimidir” adlı eseri ürettiğini belirtiyor. Başoğlu [Akçura demek istediler yine herhal! H-A], sözlerini şöyle sürdürüyor: “Türkiye Cumhuriyeti’nin resmi ideolojisi Kemalizm’dir ve paradoksal olarak devletin, ordunun ve bu resmi ideolojinin takipçisi olan insanların siyasal islama karşı çıkışlarında Atatürk bir peygamber gibi anılmaktadır. Afişim, tam da bu çelişkinin dışavurumudur.”

Kendilerini “Sanatsal ve kültürel deneyimlerin paylaşılmasıyla yeni projelerin üretildiği, uygulandığı, bağımsız bir çeşitli sanatlar alemi” olarak tarif eden Hafriyat elemanları; sergileri için bir sansasyon beklemediklerini ve böyle bir durumu da istemediklerini belirtiyor. Serginin amacını, “Korkunun bir tanrı oluşturması ve tanrı adına bu korkunun kullanılmasını, korku kültürünü” sorgulamak olarak açıklıyor. (Memik Horuz-İstanbul/EVRENSEL)

16.11.07

Mehmet Y. Yılmaz: Hepimizi Allah korudu!


"ALLAH Korkusu" isimli bir afiş sergisi önce dinci medyanın hedefi oldu.

Vakit Gazetesi, her zaman yaptığı gibi bunu provokasyon için bir fırsat bildi ve okuyucuları arasındaki "meczuplara" sergiyi hedef gösteren yayın yaptı.

Bunun üzerine "sergiyi korumak için" bir polis birliği görevlendirildi.

Sergiyi korumak için gelen polisler, afişlerden bazılarını beğenmeyince de Aziz Nesin’e rahmet okutacak gelişmeler yaşandı.

Radikal’in haberine göre sergiyi korumakla görevli polislerin üç afişi "sakıncalı" bulmaları üzerine terörle mücadele ekipleri "olay yerine" gelip incelemelerde bulunmuş.

Sergiyi kontrol için gelen polislerin "terörle mücadele şubesinden" olmalarına dikkatinizi çekmek istiyorum.

Grafik sanatçılarının kendi aralarında bir terör örgütü kurup, bunun propagandasını yapmak için sergi açtıkları mı düşünüldü acaba?

Suç aletleri; boya kalemleri, káğıtlar, "photoshop" programları ve kretuvar olan bir terör örgütü!

Haberi okurken emniyet teşkilatımızın bizi ne büyük bir beladan kurtardığını düşündüm, halimize şükrettim.

Düşünsenize bugün káğıtlar ve boyalarla o afişleri yapanlar, yarın neler yapmazlardı ki?

Ece Temelkuran: Demokrasinin delikanlı meydanı

Birkaç sorum var.
Bir muhafazakâr gazetenin bir muhafazakâr yazarı geçtiğimiz günlerde köşesinden şöyle seslendi:
"Müslüman gençler! Ekşi Sözlüğü ele geçiriniz!"
Hâlâ bilmeyen varsa Ekşi Sözlük, gençlerin kurduğu, internetteki en meşhur sitelerden biri. Bu siteye yazı yazanlar içinde, herkes gibi muhtemelen Müslüman gençler de vardır. Benim aklıma takılan, bu "ele geçiriniz" emri.
Acaba bu siteye hali hazırda yazmakta olan ya da siteyi bu yazıdan sonra tanıyan "Müslüman gençler" bu seslenişi ne kadar ciddiye aldı?
Bu birinci sorum.
İkincisi ise önceki gün Ankara 11. Asliye Ceza Mahkemesi'nde görülmeye devam edilen davayla ilgili. Dava, Danıştay ve Cumhuriyet gazetelerine yapılan saldırıyla ilgili. Sanık Alparslan Arslan'ın avukatı Abdurahman Sarıoğlu müvekkiliyle ilgili şöyle bir savunma yapmış:
"Olay, din ve vicdan özgürlüğünü ilgilendirdiğinden, Diyanet İşleri Başkanlığı'ndan, başörtüsünün hanımlar için farz bir ibadet olup olmadığı konusunda bilirkişi raporu alınması gerekir. Çünkü gerek Cumhuriyet gazetesine yapılan bombalı saldırı olayında ve gerekse Danıştay olayında bu rapor aydınlatıcı olacaktır. Eğer başörtüsü ibadet ise Danıştay'a vaki saldırı terör sayılmayacaktır. Çünkü terörde belirleyici olan amaçtır. İbadet amacı terör sayılamaz."
Avukat savunmasında, türban yasağının Müslümanları "silaha alıştırdığını" ileri sürdü. İkinci sorum şu:Başörtülü kadınlar bu konuda ne düşünüyor?
Başörtüsü yasağı kalkmazsa ellerine silah alırlar mı?
Üçüncü sorum bir sergiyle ilgili.
İstanbul'da "Allah Korkusu" başlıklı bir sergi açıldı. Hafriyat Sanat Grubu'nun sergisi Türkiye'deki din ve Atatürk üzerine kurulan tabuların tamamına ilişkin bir afiş sergisi. Cesur bir iş. Ben arkadaşları canı gönülden tebrik ediyorum. Ne ki Vakit gazetesi benden önce "tebriğini" yapmış. Danıştay saldırısı öncesi yapılan "tebriğe" benzer bir tebrik! Polis, ayrıca tebrik etmiş, Atatürk ile ilgili afişler hakkında soruşturma açtırarak. Oysa polisler Vakit gazetesinin "tebriğinden" tedirgin olan sanatçılar tarafından çağrılmış.
Üçüncü sorum şu:
İçinde "Allah korkusu" taşıyanlar Vakit gazetesinin bu tebriği konusunda ne düşünüyor? Tepki göstermeyi düşünüyorlar mı?
Birikmiş çok sorum var tabii:
"Başörtüsü yasağı hakkında ne düşünüyorsunuz?" sorusuyla herkese "demokrasi testi" yapanlar ne zaman kendi demokratlıklarını kanıtlayacaklar?
Her nedense ve her nasılsa hâlâ "Türkiye'de Müslümanlara nefes aldırılmıyor" propagandası yapanlar ne zaman TCK 301 konusunda ciddi bir tepki gösterip milliyetçi-muhafazakârlar dışındaki herkesi nefessiz bırakan bu yasa hakkında bir şey söyleyecekler?
Bu konularda bir şey yapmadıkları sürece "Bi' dertleri cami yapılsın, bi' dertleri kadınlar kapansın" gibi görünmekten hiç mi çekinmiyorlar? AKP'ye destek vermeyen herkesin "cuntacı" durumuna düşmekten çekindiği kadar da mı değil? AKP seçimleri kazandığında neredeyse partinin gençlik kolları gibi sevinen ve bu sevincini her türlü gazetecilik kantarını kenara koyarak dile getiren muhafazakâr yazarlar niye kendilerini bu konularda bir şey söylemek, tepki göstermek zorunda hissetmiyorlar? "Ötekilikten" yıllarca şikâyet edip şimdi bir "öteki" internet sitesinin bile varlığına katlanamamayı nasıl böyle göğüslerini gere gere söyleyebiliyorlar?
"Amma korktular Malezya olmaktan! Keh! Keh!" deyip, "İran korkusu var bunlarda! Keh! Keh!" edip kenara çekilmenin her türlü kolaycılığını, ucuzculuğunu sonuna kadar kullanıp nasıl herkese "Yoksa sen sivil demokrasi yanlısı değil misin!" diye hesap sorabiliyorlar?
İşte, şahsen bu soruların cevabını pek merak ediyorum. Bütün muhafazakâr yazı-çizi insanlarını da demokrasinin bu delikanlı meydanına çağırıyorum.

15.11.07

Nefret Tünelinde Aşk, H2'de


Nefret Tünelinde Aşk

Hakan'ı neredeyse 20 yıldır tanırım. 20 yıldır aralıksız "insan olma onurunu" (ne kadar eski püskü, deforme bir ifade gibi geliyor kulağa) koruyarak yaşayıp, başta resim olmak üzere hep bir şekilde kulak verilesi cümleler kuran eserler ortaya koymasına bizzat şahidim. Geçenlerde -biraz da yeterli katılım sağlayamadığından şikayet ederek- söz ettiği yeni projesi "Nefret Tünelinde Aşk" eni konu bu kanımı güçlendirir nitelikteydi.

Hakan tam bir kazıcıdır. Görünenin arkasına bakmayı, saklı duranlara ışık tutmayı ve bu gerçekleşene kadar -yeterli malzemeyi toplayana kadar- eşelemeye devam eder. Öyle ki o fenomenle işi bittiğinde sizi artık ona başka bir yerden bakmak zorunda bırakır.

"Nefret Tünelinde Aşk"da Hakan işte yine tam da bunu yapıyor. Sezdirmeden büyüyen, ruhlarımıza doğru yılankavi uzanan nefret dehlizlerinde gezinip -gözü kara bir şekilde lağıma dalmak- onu olanca çirkinlik ve çıplaklığıyla deşifre ettikten sonra belki de ırka dayalı milliyetçiliğin en büyük mağdurlarını, eş durumundan kesişen karşıtları çarpıcı bir deneyime davet ediyor. Nasılını Hakan'ın duyurusundan izleyelim:

"Bir kürdü seven türkler, bir türkü seven kürtler. Bir yanı kürt, bir yanı türk olan "çiftler". Bir türkü ya da bir kürdü çok seviyor olmayı bir süredir ya da çok uzun bir süredir deneyimleyen çiftler. Çağrım size:

“Dört beş aydır [çağrı, bu yılın mart ayında yapıldı ilk kez N.Y.] ırkçı türklerin ve ırkçı kürtlerin internette yeralan yazılı ve sesli küfürleşmelerini biriktiriyorum. "Irkçı" sıfatım milliyetçi sıfatıyla karıştırılmamalı. Sayısı inanılmaz bir hızla artan bu karşılıklı konumlanışın ben tarafından "açığa çıkarılacak" seçimleri başka türlü tanımlanamayacağı kesin olan küfür ve saldırı metinlerinden ve seslerden oluşuyor. (Kastettiğim sadece internete gömülü metinlerin benim tarafımdan gözler önüne serilmesi. Yoksa hiç açıkta olmayan, kimilerince hiç bilinmeyen metinler değiller tabii ki!) [yanlış anlaşıldığı için sonradan eklendi] Forumlardan, -Youtube benzeri paylaşım sitelerindeki- yorum yazılarından ve site ziyaretçi defterlerinden derliyorum bunları. Sesleri ise belli –çoğunlukla kürt- sohbet odalarından (genellikle kürtlere küfreden türklerin seslerinden) [yanlış anlaşıldığı için sonradan eklendi] kaydediyorum. Binlerce… İnanılmaz bir çıplaklıkta, netlikte bir nefreti içeriyorlar; okurken ve dinlerken kirlendiğimi hissedecek kadar ağdalı, sığ ve gerçekler. Her birimizin büyük bir tedirginlikle gelişmesini izlediği milliyetçi ırkçılığın binlerce kürt ve türk arasında akan diyaloglarda ne kadar insafsız bir düzeysizlikte ve tehlikeli bir keskinlikte aktığının, akmaya başladığının belgeleri.

"Nefret tünelinde Aşk" sanat etkinliğine katılacak çiftler, bu küfür ve saldırıların dört duvarını ve tavanını kapladığı, seslerin de aralıklı olarak "boşaldığı" bir mekanda, kendilerine ayrılmış ekranlarda akan videolarda hayat bulacaklar. Onlardan istediğim bu ekranlara konmak üzere varolan ya da ödünç alacakları video kameralarla birbirlerini ve/veya ilişkilerini çekmeleri. İçeriği ve biçimi –nasıl ve nerede çekileceği- tümüyle katılımcılara bağlı kayıtlarla, bana ve olası serginin ziyaretçilerine, bir kürdü ya da bir türkü sevmenin nedenlerini, nasıllarını, öyküsünü, varsa zorluklarını, dışa vurumunu, içeriğini aktaracak, anlatacak, belgeler haline getirmeleri.”

Hakan'ın "Nefret Tünelinde Aşk"ını bu yazıya konu etmemin iki nedeni var. İlki elbette, belki bu çağrıyı okuyanlar arasında sergiye kendilerini katmak isteyecek birileri çıkar umudu beslemem, ikincisi ve bu ülke adına daha yaşamsal bulduğum neden ise nefretin umulmadık ölçüde zincirinden kurtulmuş bir azgınlıkla saldırıya geçtiğini görmekten dolayı büyük bir endişe duymam.

Özellikle Hakan'ın kazıp çıkarttığı ve bir kısmını benimle paylaştığı nefret metinlerine maruz kaldıktan sonra içinden geçtiğimiz bu son derece riskli zamanlarda birbirimize çok daha fazla ihtiyaç duyduğumuza inancım kat kat artmış durumda.

Yazıyı kaleme alırken ilk önce sayfalarca kusulan bu nefret belgeleri içinden görece en usturuplu bulduğum ve noktalayarak şiddetini azaltmaya çalıştığım çok küçük bir kısmı yayınlamayı düşündüm. İçerdiği şiddet yüzünden burada daha fazlasını yayınlamanın bir yolu yoktu. Sonra kendi sayfamda en azında doğrudan görünür olmalarına bile katlanamadığımdan bu metinleri beyaz renkte vermek geldi aklıma. Belki böylece en azından bir çok okuyucuyu habersizce maruz kalma tehlikesinden korumuş olacaktım. Yine de emin olamadım ve fikrine güvendiğim birkaç arkadaşıma gösterdim. Sonuç olarak nefretin nefreti doğuracağı kanaatine varıp buradan yayınlamamaya karar verdim.

Yine de bu korkunç belgelere "Nefret Tünelinde Aşk" projesinde yer almak isteyenler
http://open-flux.blogspot.com adresinden Hakan Akçura'ya ulaşarak temin edebilir ya da zaten basit bir internet taramasıyla -Kürt ve Türk kelimelerinin yanına aklınıza gelen en basitinden en ağıza alınmayacak hakaret ifadelerine kadar istediğini koyarak- yazılı, sesli ve görüntülü örneklerine gani gani ulaşabilirler.

Bu öyle bir nefret kültürü ki modern deformasyonla kendini üreterek küresel dekadansla birbirine çullanıyor. Birbirinden beslenerek güçleniyor ve hayatın dokusunu parçalamak üzere en küçük açık yaradan içeri sızıyor. Bu öyle bir nefret ki Akın Birdal gibi birine televizyon kameraları karşısında “Eskiden Kürtlerle ilgili söylenen bir söz vardı 'En iyi Kürt ölü Kürt' diye. Şimdi en iyi asker de ölü asker mi olmalıdır.” cümlesini kurdurtabiliyor.

Türkiye görüş ayrılıkları, kamplaşmalar ve ötekini yok saymaya yabancı bir ülke değildir. Ancak hiçbir dönemde bu ayrılıklar, karşılıklı konumlanmalar bu kadar kirli, çürük ve adi bir üsluba sahip olmamıştır. Yaşı tutanlar hatırlayacaktır sol- sağ kapışmasının en sert olduğu dönemlerde bile kimse birbirini bu nefret metinlerindeki gibi algılamazdı. Birbirini öldürmeye varan düşmanlıklarda bile bu çiğlikte küfürler savrulmazdı. En azından kimse sanal karakterlerin ardına sığınıp küfür mastürbasyonu yapmazdı.

Hangi arada, kimin eliyle, nasıl böyle insanlar oluverdik? Bu sorunun mutlaka derin sosyolojik çalışmalara ihtiyaç duyduğu ortada. Yine de umudumu korumak ve tüm bunların günün birinde unutulup, gideceğine inanmayı sürdürerek yaşamak istiyorum. Çok mu?
Necati Yıldırım

Nefret tünelinde Aşk hakkında:
Çağrı

Radikal: Tartışılan afiş için savcılığa ifade


"Kemalizm bir ibadet biçimidir" / Hakan Akçura / 2007

RADİKAL - İSTANBUL - Hafriyat Sanat Grubu'nun 'Allah Korkusu' başlıklı sergisinde polisçe incelemeye alınan üç afişten birinin tasarımcısı Hakan Akçura, "Atatürkçülük, takipçileri tarafından bir ibadet biçimine dönüştürüldü. Afişimde bu yaklaşımı eleştirdim" dedi. Radikal'in önceki gün 'Yağmurdan kaçarken' manşetiyle duyurduğu haberde, grubun 10 Kasım'da açılan sergisinde, Vakit gazetesinin hedef gösteren haberi sonrasında koruma amaçlı gelen polislerin, 'Atatürksüzlük korkusunu' konu alan üç afiş hakkında inceleme yaptığı belirtiliyordu. O üç afişten, Murat Belge'nin "Kemalizm bir ibadet biçimidir" sözünden ilham alıp bu adı verdiği, 'sureti silinmiş Atatürk' afişinin tasarımcısı Hakan Akçura, savcılığa ifadesini gönderdi. [Tabii ki savcılığa değil, gerekirse savcılıkta okunmak üzere Hafriyat'ın avukatlarına gönderdım ifademi...H.A.] Akçura, ifadesinde şunları söyledi: "Türkiye Cumhuriyeti'nin resmi ideolojisi Kemalizm ve paradoksal olarak devletin, ordunun ve takipçilerinin siyasal İslam'a karşı çıkışında Atatürk peygamber gibi anılıyor. Afişim, bu çelişkinin dışavurumudur. Birbirine karşı görünen radikal İslamcı ve anti-demokratik Kemalistler aynı tapınma biçimiyle davranıyor. Sanatçı olarak, ülkemin tüm bireylerinin, toplumsal katmanlarının ve kurumlarının dinle, ideolojilerle, etnik, ulusal, kültürel önyargı ve inanç sistemleriyle ilişkisi, tartıştığım, benle birlikte, yarattıklarımla birlikte yeniden tartışılmasını istediğim zemindir. Bunu yapıp sergileyeceğimi düşünmem, düşünme ve düşündüklerimi iletme, yaratma özgürlüğümün, ötesi, insanlık hakkımın doğal sonucudur."

14.11.07

Radikal: "Yağmurdan kaçarken..."

Radikal, afişimi görsel malzeme olarak kullanırken, ne benim, ne de işimin adını vermiş.
Haberin belki de tek ama büyük zaafı...

Vakit gazetesinin hedef gösterdiği 'Allah Korkusu' adlı sergiyi 'korumaya gelen' polisler, üç afişte 'sakınca' buldu, terörle mücadele ekipleri gelip inceleme yaptı.

İsmail Saymaz

Söyleşi sırasında, sergi salonuna kuşku uyandıran bir genç giriyor. Elinde cep telefonu var. Murat Akagündüz, "Burada keselim" deyip bir sigara yakıyor. Akagündüz, endişeli. Endişesinde haksız değil. Akagündüz'ün içinde bulunduğu Hafriyat Sanat Grubu, 'Allah Korkusu' adlı afiş sergisi açmaya niyetlenince başına gelmedik kalmadı. İslamcı Vakit gazetesi, sergi daha açılmadan, 'Küstah sergi' diye haber yaptı. Üç özel koruma tutulup kaymakamlığa haber verildi. Açılışa güvenlik için altı polis geldi. Fakat polisler 'Atatürksüzlük korkusunu' ele alan üç afişi kameraya alıp fotoğrafladı. Sonra amirleri, resmi polisler ve Terörle Mücadele Ekipleri gelip, "İnceleme yapacağız" denildi ve o üç afişin sanatçılarının kimlik bilgileri alındı. 'Allah Korkusu', yerini 'polis korkusuna' bırakınca o üç afişten biri, sanatçısınca geri çekildi.

10 yıllık bir grup
Hafriyat, ülkenin en etkili bağımsız sanat inisiyatifi olarak biliniyor. Ressam ve heykeltıraşların buluştuğu bu 10 yıllık grubun son adımı, 'Allah Korkusu' temalı afiş çalışması olmuştu. Bu korku, 'mahalle baskısını' da içine alıyor, 'Atatürksüzlük korkusu'yla sürüyordu. Grubun Karaköy'deki binasında, 10 Kasım'daki açılış hazırlıkları sürerken, Vakit gazetesi 5 Kasım'da düğmeye bastı. 'Küstah sergi' başlıklı haberde, "Sanat adı altında sövgü kültürü inşa ediliyor" deniliyordu. Vakit'in, kendilerini aradığını iddia ettiği okurlarına göre 'Amaç sanat değil'di. Vakit, serginin adresini, gününü ve saatini de bildirmişti.

Önce özel koruma
Akagündüz'e göre, endişelenen Hafriyatçılar üç özel koruma tuttu. Bununla yetinilmedi ve ertesi gün Beyoğlu Kaymakamlığı, Vakit'in haberi de iletilerek, bilgilendirildi. Serginin açıldığı 10 Kasım'da, 60 afiş, içeride 300'ü aşkın sanatsever, altı sivil polis ve kapıda üç özel koruma vardı. 10 Kasım'da saat 17.00'yi geçmişti ki sergi açıldı. Hafriyatçılar, koruma için gelen sivil polislere sergiyi gezdirip afişlerle ilgili bilgi verdi. Fakat bir terslik vardı. Polisler, ikisi Atatürk korkusunu ele alan üç afişe odaklanmıştı. Bu afişler fotoğraflandıktan sonra kameraya da çekildi.

Bir de amirim görsün!
Yaklaşık 40 dakika sonra, Akagündüz'ün 'Güvenlik Şube Amiri' olduğunu öğrendiği resmi giyimli bir polis amiri salona geldi. O, içeriye dört resmi polisle girerken, dışarıdaki polislerin de sayısı artmıştı. Kapıda, içlerinde 'Terörle Mücadele' ekiplerinin de yer aldığı 15'i aşkın polis ile üçü sivil, dört polis aracı vardı.

Sakıncalı mı değil mi?
Akagündüz'ün iddiasına göre, sergi bu kez polis amirine de gezdirildi. Amir, daha önce sivil polislerce kaydedilen o üç afiş üzerinde duruyordu: "Sergiyle ilgili bir şüphe vardı. Buradaki afişler için sübjektif bir durum söz konusuydu. Neyin sakıncalı olup olmadığı konusunda karar vermekte güçlük çektiler. İşlerin kendisiyle ilgili ortalama bir izleyicini sorabileceği sorular sordular: Amaçlanan ne, bu içerik neden seçildi, Atatürk'e buradaki yaklaşımın ne, gibi sorular sordular. Atatürk'e hakaret içeriyor mu, içermiyor mu, emin olmak istediler. Verdiğimiz cevaplardan tatmin olmadılar ki, afişlerin incelemeye alınacağını, savcılığa bildirileceğini söylediler."

Henüz inceleme aşaması
Amir o sergiden ayrılırken, ertesi gün şüpheli üç afişi tasarlayan sanatçıların kimlik bilgileri alındı. Bu üç sanatçıdan, adının açıklanmasını istemeyen biri, afişini geri çekti. Hafriyat'ın avukatı Murat Deha Boduroğlu'na göre henüz savcılığa herhangi bir suç duyurusu iletilmiş değil. İnceleme sürüyor.

Başka tepki beklerken...
Akagündüz ve arkadaşları, sergiyi kapanış tarihi olan 2 Aralık'a kadar devam ettirmeye kararlı olsa da endişelerini de koruyor. Örneğin bu söyleşi yapılırken, salona giren bir genç, Akagündüz'ü kaygılandırıyor. Akagündüz, söyleşiye ara verilmesini isterken, elinde cep telefonu bulunan şüpheli gencin salondan çıkmasını bekliyor. Bu esnada bir de sigara içiyor. Akagündüz daha sonra, "Amacımız provokasyon yaratmak değildi" diyor ve sözlerine şöyle devam ediyor: "Aslında Allah korkusu kaygısı itibarıyla muhafazakâr tepki beklerken, serginin güvenliğiyle ilgili sorumluluğu alan Emniyet Müdürlüğü'nden sorun yaşanmaya başladı. Sergi içeriği ve mahiyeti, bir iktidarın tarifine yönelik olması, emniyet açısından, sakıncalı olduğu fark edildi. Kime karşı neyi koruyor oldukları konusunda kendileri de kaygıya düştü. Polisler korumak üzere geldikleri sergide sakıncayı kendileri bulmuş oldular."

12.11.07

Allah Korkusu'na suç duyurusu... Savcılığa okunması için yolladığım ifadem...


"Kemalizm bir ibadet biçimidir. (Murat Belge'den)"/Hakan Akçura/
2007/Afiş, 70 x 100 cm.

Karaköy Hafriyat'ta 10 kasım 2007 cuma günü açılan "Allah Korkusu" sergisinde yeralan ve "Kemalizm bir ibadet biçimidir. (Murat Belge'den)" ismini taşıyan afişim hakkında suç duyurusunda bulunulduğunu öğrendim.

Hafriyat sanat grubunun avukatları eliyle bugün Cumhuriyet Savcılığı'na yolladığım ifadem aşağıdadır:

Sayın Savcı,

Hafriyat Karaköy'ün düzenlediği "Allah Korkusu" sergisinin basına da açıklanan çağrı metninin üçüncü maddesinde geçen "Atatürksüzlük korkusu," yaptığım işi üzerinde temellendirdiğim korkudur.

Afiş tasarımımı, Türkiye'nin en önemli değerlerinden biri olduğunu düşündüğüm, düşünür, yazar, Prof. Murat Belge'nin gazeteci Berat Günçıkan'la yaptığı söyleşisinin şu cümlelerinden ilham alarak yaptım:

"Bizde de Cumhuriyet'le birlikte oluşan ideoloji tamamen seküler bir alternatif değildir. Kemalizm bir ibadet biçimidir. Dünya tarihinde kısa bir yer tutsa da, bu sekülarizasyon sürecine girmiş olmak, Allah'ı kaybetmiş olmak demektir..." (Murat Belge/Linç Kültürünün Tarihsel Kökeni: Milliyetçilik, Söyleşi: Berat Günçıkan, Agora Kitaplığı, Mart 2006, sayfa 15)

Bu cümleler tümüyle katıldığım cümlelerdir.

Afiş tasarımım bir soyutlamadır ve adı bu söyleşiden alıntılanmıştır: "Kemalizm bir ibadet biçimidir."

Murat Belge'nin bu sosyo-politik saptamasının gündelik siyasi yaşantıda bire bir yansımalarını gördüğümüz günler yaşamaktayız.

Türkiye Cumhuriyeti'nin resmi ideolojisi Kemalizm'dir ve paradoksal olarak devletin, ordunun ve bu resmi ideolojinin takipçisi olan insanların siyasal islama karşı çıkışlarında Atatürk bir peygamber gibi anılmaktadır.

Afişim, tam da bu çelişkinin dışavurumudur. İslamın tabu kıldığı, kendi peygamberinin suretini çizdirmeme inancı, bana göre, artık tüm bu Atatürk takipçilerinin de sahip olabileceği bir inançtır. Birbirine çok karşı gibi görünen radikal islamcılar ve anti-demokratik kemalistler aynı tapınma biçimiyle davranmaktadır.

Bu inançla, bu ibadet biçimiyle, Mustafa Kemal, ulusal kurtuluş savaşının başkomutanı ve Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucusu olmaktan çok farklı bir kimliğe bürünebilmiş, saldırgan, savaş yanlısı adımlar, anti-demokratik yaptırımlar, hatta yeni bir askeri darbe ihtimali "Atatürkçülük" adına savunulabilir hale getirilmiştir.

Bir sanatçı olarak, ülkemin tek tek tüm bireylerinin, toplumsal katmanlarının ve kurumlarının dinle, ideolojilerle, etnik, ulusal, kültürel önyargı ve inanç sistemleriyle ilişkisi, ilgilendiğim, tartıştığım, kendi bakış açılarımı sunduğum, benle birlikte, yarattıklarımla birlikte yeniden tartışılmasını istediğim bir zemindir.

Bunu yapabileceğim ve sergileyebileceğimi düşünmem, düşünme ve düşündüklerimi iletme özgürlüğümün, bir sanatçı olarak yaratma özgürlüğümün, ötesi insanlık hakkımın doğal sonucudur.

Saygılarımla...

Hakan Akçura

10.11.07

"Allah Korkusu" açıldı

İstanbul, Hafriyat Karaköy'de benim de bir afiş tasarımım ile katıldığım "Allah Korkusu" sergisi sivillerin ve kolluk güçlerinin büyük ilgisi ve yoğun bir katılımla açıldı.

Milliyet: "Allah Korkusu"na farklı bakışlar
H2: Şu Hafriyat'ın başına gelenler
Sabah'tan sonu tuhaf biten bir haber:
"Allah Korkusu" sergisi açılmadan korkuttu
Bianet: Allah Korkusu başladı, vaziyet berkemal...

Kemalizm bir ibadet biçimidir (Murat Belge'den)/Hakan Akçura/2007/Afiş (70x100 cm.)

9.11.07

Reinfeldt's answer to my open inquiry and invitation


From: registrator@primeminister.ministry.se
Date: 09.Nov.2007 12:03
Subject: Ang. Open inquiry and invitation to Mr. Fredrik Reinfeldt and Mr. Recep Tayyip Erdogan SB2007/7000
To: hakan akcura hakcura@gmail.com
Dear Mr. Akcura,
Thank you for your email to Prime Minister Fredrik Reinfeldt. I am responding on his behalf.

I wish to thank you for the information you present in your email, in which you describe the ventures of the Voyager Interstellar Mission.

The Prime Minister has no viewpoints on the specifics of the mission's endeavors. Unfortunately, I must also inform that the Prime Minister does not have an opportunity to make recordings on the topic. However, I would like to thank you very much for your invitation.

Sincerely,

Markus Nordström
The Correspondence Department Prime Minister's Office

My open inquiry and invitation to Mr. Fredrik Reinfeldt and Mr. Recep Tayyip Erdogan: Even though it is 30 years late, maybe...?


6.11.07

Daha açılmayan sergi Allah Korkusu'na Vakit'li saldırı

Vakit gazetesi, benim de katılacağım 10 Kasım 2007 tarihinde açılacak olan “Allah Korkusu” konulu afiş sergisini alenen hedef olarak gösterdi.

Vakit'te çıkan haber ve Hafriyat'ın basın açıklaması aşağıda yeralıyor:



Hafriyat'ın basın açıklaması

Hafriyat Karaköy, 10 Kasım tarihinde “Allah Korkusu” konulu afiş sergisini açıyor. 05 Kasım tarihli Vakit gazetesinde ise henüz açılmamış olan sergiyle ilgili olarak “Küstah Sergi” başlıklı bir haber yayımlandı. Vakit, yazısında “sanat adı altında, sövgü kültürü inşa ediliyor” iddiasında bulunuyor, “...sergi şimdiden halkın tepkisini çekti” diye yazıyor, ayrıca “...sergide, Allah korkusunun olumlu değil olumsuz yönleri gösterilmeye çalışılacak” diye ekliyor. El insaf, daha afişleri görmeden nereden bildiler.

Bu serginin amacı sövgü veya maneviyat dünyasına sataşmak değil; Allah korkusu kavramından hareketle, her türlü iktidarın “korku”yu kullanma şekillerini araştırmak. Sergi metninde belirtildiği gibi, “Artık ayırmamızı bekliyorlar: Müslümanı Hıristiyandan, ateisti sofudan, gizliyi açıktan. (…) Atatürkçüyü İslamcıdan, konu Cumhuriyetse birinciciyi ikinciciden, Batıcıyı Doğucudan ayır dur. Ayırmayıp arayana, şüphe duyana tahammül yok, ama şüphenin engellenmesinden beteri birinci elden bir tecrübenin önüne konulan kalıplar, isimler, sınıflandırmalar, kişinin kendini tanımasının önüne çıkan dur bakalım işaretleri.”

Vakit gazetesindeki yazının amacının sergiyi açılmadan baskı altına almak ve hedef göstermek olduğu ortada. Korku ve tehdit politikası yaratarak tartışma kabul etmeyen bir ayrımcılığa kapı aralayan bu önyargılı, gerçekten uzak ve birilerine Hafriyat Karaköy’ü hedef gösterme amaçlı haberdeki yargılar asılsız ve yalandır. Bu kışkırtıcı haberle nasıl bir hava oluşturulmak istendiğinin örneklerini daha önce gördük.

Herkesi açılışa bekliyoruz.

Hafriyat Karaköy
Açılış: 10 Kasım Cumartesi, saat 18:00

Serginin Facebook linki

Hafriyat Karaköy Sergi Koordinatörü Deniz Erbaş, Hürriyet’e yaptığı açıklamada şunları söyledi: "Vakit Gazetesi’nde yeni sergimiz için bu haber çıktı ama daha katılacak olan eserler bile ortaya çıkmış değil, elimizde sadece bir kaç eser var. Biz 60’a yakın katılım bekliyoruz. Yani kimse serginin içeriğini görmüş değil. Daha önce de 57 sanatçının katılımıyla bir Alternatif Seçim Afişleri Sergisi düzenlemiştik. Bu sergide siyasi grupları rahatsız edebilecek afişler vardı ama tehdit ya da tenkit almadık. Bu sergiyle ilgili de bize ulaşan bir tepki yok. Tekzip için yasal yola başvurduk."

Sergi için sanatçılara yapılan çağrı metninde "Allah Korkusu" kavramına dört değişik yönden bakılabileceği belirtiliyor:

"1. Bireysel olarak, vicdanın sesi anlamında Allah korkusu. Yani ilk anlamıyla, inanç sistemi içinde kulun Yaradan’dan korkusu.

2. Toplumsal olarak, hızla muhafazakárlaşan, İslamileşen ve daha milliyetçi bir köşeye sıkışan Türkiye’de Allah korkusu. Aysbergin yüzeye çıkan popüler kısmı "Mahalle Baskısı".

3. Allah korkusu üzerine Atatürksüzlük korkusu. Kabe / Anıtkabir, Müslümanlık / Laiklik, Hz. Muhammed / Atatürk (Kesinlikle yanlış olan bu eşleşmeler, yanlış karşıt önermeler, toplumdaki kutuplaşmayı doğru gösteriyor olabilir. Serginin açılış tarihinin de 10 Kasım olduğu düşünüldüğünde her anlamıyla Atatürk’ün ölümü toplumun bir kesimi için trajik bir korku daha yaratıyor. Allah korkusu üzerine Atatürksüzlük korkusu...)

4. Küçülen dünya ve global ekonomi içinde Allah korkusu. Yerkürede zenginlik ile akıl, fakirlik ile korku birbirine sıkı sıkıya bağlı. Geleceği akıl’la kuranlar. Geleceği korku’yla kuranlar. Zengin ülkelerin bu dünya halinden ne tür çıkarları var?"

3.11.07

Artiklar om "Jag, min husses hund" på City och Aftonbladet

2007.10.26
Hundar ifrågasätter det invanda

När Lars Vilks tecknade Muhammed som rondell-hund blev det en våldsam debatt. Nu har Tegen 2 gjort en utställning om fördomar och hierarkier med hunden som utgångspunkt.

-Vi invandrare är Sveriges hundar, säger Dror Feiler.

När City träffar fyra av de fem konstnärerna som deltar i utställningen "Jag, min husses hund" drar de genast i väg på associationsturer runt hunden.

-När invandrareviftar på svansen och spelar basket eller boxas är alla glada, men inte när de bits, säger Dror Feiler lite tillspetsat.

Skäller på fördomar

-Men till skillnad från dig är jag en snäll hund, säger Dmitri plax, som har gjort ett dataverk där man kan skriva in sina fördomar och bli både utskälld och förlåten.

Arbetet också konst

- Min bästa vän när jag jobbar är en hund, berättar Hakan Akcura, som har gjort sitt brödfödejobb som tidningsutdelare till en del av sitt konstprojekt.

I efterdyningarna av debatten om Lars Vilks tecknong "Profeten Muhammed som rondell-hund" föddes idén att sätta hunden i centrum - men utan att avbilda den-

Talande djur

Till ljudet av hundskall rullar en text ur Orhan Pamuks "Jag är röd" där hunden själv får komma till tals.
Han tycker bland annat synd om sina franska artfränder som inte får visa sina kroppar, utan tvingas bära små kappor.

Hundkött på bordet

Mitt emot står ett bord dukat och en koreansk neonskrift lockar med prima hundkött. Konstnären Carl Mikael von Hausswolff (vars namn lämpligt nog betyder husvarg) vill ifrågasätta invanda dogmer.

-Olika kulturer tycker att olika saker är konstiga att äta. Nu är pressen från väst så hård att koreanerna skäms över att äta vissa saker, säger han.

Har du själv ätit hund?

-Kanske... Jag har ätit mångasaker. Jag tycker att man ska respektera människors olika val, så länge de inte har ihjäl andra människor.

Lina Wennersten
City



2007.11.02

Med hunden ner i träsket

Varför fick just en hund uppgiften att vara i rondellen? Mest banalt: för att det var en hund Stina Opitz gjorde, den som blev saboterad och sedan ersatt med något av ”samma sort”, alltså en rondellhund. Men det spekuleras också i att det var för att folk ville ha tillbaka gatukorsningen och därför satte dit en annan ”gatukorsning”, en blandrashund.

Både hundheten och blandraseriet betyder något vardagligt, något som är nära hem. Hundens hundlikhet är också vår, och de blandraser som skapats är en spark i häcken på ett avelssystem och rastänkande som blivit alltmer otidsenligt.

Rondellhund kom att bli den tidiga höstens jobbigaste ord. Det var lite ironiskt att just den, vars förhistoria var radikalt folklig, blev en islamofobisk och rasistisk symbol. När Tegen 2 nu visar Jag, min husses hund dras hundens betydelser ut åt ännu fler håll. Carl Michael von Hausswolff visar en liten koreansk hundätartradition, Dmitri Plax förenar lyckligt hundens skällande med vårt eget och med fördomsfullheten medan Dror Feiler lånar Orhan Pamuks hund i Mitt namn är röd och låter texten flöda. Om Muhammeds aversion mot hundar – eller snarare kärlek till katter – om kafékulturen, smutsen och renligheten.

Ja, kanske är vi alla husses hundar, lydiga medlöpare. Eller kloka, tama, sociala. Något som Hakan Akcura problematiserar i sin dubbla performance där han först försöker göra något eget i en hårt mallad värld – vara en personlig tidningsutdelare i Jakobsberg vilket ger honom sparken – och sedan funderar på varför.

Det är roligt att Tegen 2 ger sig ner i ett tematiskt kulturellt träsk som detta. Frågor om samhällssystem, religion, yttrandefrihet – visst, här är de. Och han med rondellhundsteckningen, han är demonstrativt frånvarande.

Ulrika Stahre
Aftonbladet